آیا می دانید که مرگ قلبی در کمین است! هر روز، بدون هیچ نشانه‌ای، افراد سالم و فعال ممکن است قربانی یک قاتل خاموش شوند: مرگ قلبی ناگهانی.
بر خلاف آنچه بسیاری تصور می‌کنند، این اتفاق تنها گریبان‌گیر افراد سالخورده یا بیماران قلبی نیست. بارها دیده‌ایم که ورزشکاران حرفه‌ای، دانش‌آموزان، یا حتی افراد در محل کار یا خانه، به‌طور ناگهانی دچار ایست قلبی می‌شوند و در کمتر از 5 دقیقه (مرگ قلبی – ۵ دقیقه تا احیا) جان خود را از دست می‌دهند. سوال اینجاست: آیا ما برای چنین لحظه‌ای آماده‌ایم ؟
مرگ قلبی ناگهانی؛ دشمن خاموش
مرگ قلبی ناگهانی (Sudden Cardiac Arrest) زمانی رخ می‌دهد که فعالیت الکتریکی قلب به‌طور ناگهانی مختل شده و منجر به ایست کامل قلب می‌شود. در این حالت، خون دیگر به مغز و دیگر اندام‌های حیاتی نمی‌رسد و در عرض چند دقیقه، مغز دچار آسیب جدی شده و مرگ اتفاق می‌افتد. برخلاف سکته قلبی که در آن انسداد عروق اتفاق می‌افتد و ممکن است زمان بیشتری برای واکنش وجود داشته باشد، مرگ قلبی فرصت بسیار کمی برای نجات باقی می‌گذارد.
آمارهای نگران‌کننده : مرگ قلبی در کمین است!
طبق آمارهای جهانی، سالانه بیش از ۷ میلیون نفر در جهان به دلیل ایست قلبی جان خود را از دست می‌دهند. در ایران نیز آمار مرگ‌های ناشی از ایست قلبی در حال افزایش است و بخش عمده‌ای از آن‌ها خارج از بیمارستان و در مکان‌هایی مانند خانه، محل کار یا مکان‌های عمومی رخ می‌دهد. نکته مهم اینجاست که اگر طی ۵ دقیقه طلایی پس از سنکوپ اقدامی صورت نگیرد، احتمال نجات به‌شدت کاهش می‌یابد.
زمان طلایی؛ ۵ دقیقه‌ای که جان می‌دهد یا می‌گیرد
تحقیقات نشان می‌دهد که اگر احیای قلبی (CPR) یا شوک الکتریکی با دستگاه دفیبریلاتور طی ۴ تا ۶ دقیقه پس از ایست قلبی انجام شود، احتمال بازگشت فرد به زندگی به بیش از ۷۰٪ می‌رسد. اما پس از ۱۰ دقیقه، این احتمال به زیر ۱۰٪ می‌رسد. این یعنی هر ثانیه تاخیر برابر است با کاهش شانس نجات.
از زمان سنکوب فقط ۵ دقیقه زمان دارید
آیا همیشه پزشک در دسترس است؟
بدیهی است که در لحظه وقوع ایست قلبی، اغلب پزشک یا پرستاری در نزدیکی نیست. اورژانس نیز ممکن است چندین دقیقه تا رسیدن به محل زمان ببرد. در چنین شرایطی، تنها چیزی که می‌تواند جان فرد را نجات دهد، دسترسی سریع به دستگاه الکتروشوک قلبی (AED) است—و البته افرادی که آموزش‌های ابتدایی استفاده از آن را دیده باشند.
دفیبریلاتور یا دستگاه الکتروشوک قلبی چیست؟
الکتروشوک قلبی (Defibrillator) دستگاهی است که با ارسال یک شوک الکتریکی کنترل‌شده به قلب، می‌تواند ضربان‌های نامنظم و کشنده قلب را به حالت طبیعی بازگرداند. این دستگاه‌ها در دو نوع خودکار (AED) و حرفه‌ای تولید می‌شوند. مدل‌های AED به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حتی افراد عادی نیز پس از آموزش کوتاه بتوانند از آن استفاده کنند.
الکتروشوک قلبی – صفر تا 100 الکتروشوک های قلبی
دستگاه های الکتروشوک قلبی فروشگاه ساینس بازار – تکنولوژی ایرانی با کیفیت جهانی
آمادگی عمومی؛ فرهنگ‌سازی برای نجات
یکی از مهم‌ترین راه‌های مقابله با مرگ قلبی ناگهانی، آموزش عمومی و ایجاد فرهنگ آمادگی در سطح جامعه است. در کشورهای پیشرفته، استفاده از AED در مدارس، ایستگاه‌های مترو، فرودگاه‌ها، باشگاه‌ها، و مراکز خرید امری عادی است. حتی بسیاری از شهروندان دوره‌های CPR و نحوه استفاده از دستگاه را در مدارس یا محل کار می‌گذرانند.
در ایران نیز می‌توان با اقدامات زیر آمادگی عمومی را افزایش داد:
- نصب AED در اماکن عمومی پرجمعیت
- آموزش CPR و کار با AED در مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات
- الزام حضور AED در باشگاه‌های ورزشی، مراکز آموزشی و ساختمان‌های بزرگ
- ارائه آموزش از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
هرچند مرگ قلبی می‌تواند هر کسی را درگیر کند، اما برخی گروه‌ها بیشتر در معرض خطر هستند:
- افراد با سابقه بیماری قلبی
- بیماران دیابتی یا مبتلا به فشار خون بالا
- افراد دارای کلسترول بالا
- ورزشکاران در فعالیت شدید بدون بررسی پزشکی
- افراد سیگاری یا دارای استرس بالا
نقش حیاتی دستگاه الکتروشوک در نجات جان‌ها
اگرچه CPR می‌تواند خون را تا حدودی به مغز برساند، اما تنها یک شوک الکتریکی است که ریتم قلب را بازیابی می‌کند. به همین دلیل، وجود دفیبریلاتور در محل حادثه بسیار حیاتی است. در واقع، هر یک دقیقه تاخیر در استفاده از الکتروشوک، احتمال بقا را ۱۰٪ کاهش می‌دهد.
آیا سازمان شما آماده است؟
بسیاری از سازمان‌ها و اماکن عمومی هنوز برای مواجهه با ایست قلبی تجهیز نشده‌اند. اگر صاحب کسب‌وکار، مدیر مدرسه یا مسئول اماکن عمومی هستید، همین امروز اقدام به تهیه دستگاه AED کنید. این دستگاه‌ها به راحتی نصب می‌شوند، نیاز به آموزش پیچیده ندارند و می‌توانند تفاوت بین مرگ و زندگی را رقم بزنند.
قدم‌های ساده برای آمادگی بیشتر
- آموزش خانواده و کارکنان برای CPR و استفاده از AED
- نصب دستگاه دفیبریلاتور در نقاط قابل دسترس
- بررسی سلامت افراد در معرض خطر
- داشتن پلن اضطراری برای مواقع بحران در محل کار یا خانه
نتیجه‌گیری: زندگی را به شانس نسپارید مرگ قلبی در کمین است!
مرگ قلبی ممکن است تنها در عرض چند دقیقه شما یا یکی از عزیزانتان را از پا درآورد. اما با آمادگی، آگاهی و تجهیز به ابزارهای نجات، می‌توان این خطر را کاهش داد. خرید و نصب یک دستگاه الکتروشوک قلبی، آموزش چند دقیقه‌ای برای استفاده از آن، و داشتن برنامه اضطراری می‌تواند نجات‌بخش باشد.
مرگ قلبی ناگهانی در کمین است، اما ما می‌توانیم آماده باشیم—برای خود، خانواده‌مان و دیگران.
